فرصت انرژی‌‌های تجدیدپذیر در کشورهای همسایه ایران
ایران در مجموع با جمعیتی نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر دارای مرز خاکی است. جمعیت کشورهای دارای مرز آبی با ایران نیز بیشتر از ۲۱۰ میلیون نفر برآورد می‌شود. با توجه به وجود برخی مسائل سیاسی و نوع دیدگاهی که برخی کشورهای عربی منطقه به ایران دارد، میتوان مدعی بود که کشورمان در کل با بیش از ۵۰۰ میلیون نفر همسایه است.
استفاده از ظرفیت‌های جغرافیایی و برقراری ارتباطات خاص با همسایگان می‌تواند بسیاری از چالش‌ها به ویژه در زمینه تامین منابع ارزی یا دریافت کالاهای مورد نیاز را رفع کند. فعال بودن چرخ‌های صنعت از طریق صادرات کشور موجب ایجاد اشتغال و درآمد برای کشور و مردم نیز می‌شود.
با توجه به مشکلاتی که تحریم‌ها در روند تجارت خارجی ما ایجاد کرده است، توسعه صادرات غیرنفتی با تمرکز بر کشورهای همسایه از موارد مهم و در دسترس می باشد. نزدیکی جغرافیایی با همسایگان باعث کاهش هزینه‌ها و راحتی انتقال ارز یا کالا می‌شود. علاوه بر این هرچه درهم‌تنیدگی اقتصادی میان همسایگان محکم‌تر باشد بازخورد بهتری را در حوزه‌های سیاسی، بین المللی و حتی امنیتی به نمایش می‌گذارد. شناخت نیازمندی‌های هر یک از همسایگان در کنار درک توانایی‌های منطقه‌ای کشورمان می‌تواند به مدیریت موفق تجارت با همسایگان کمک کند.
طی تحقیقات اخیر در ساتبا با بررسی کشورهای همسایه ایران و همچنین تعدادی از کشورهای منطقه، مطابق به آخرین آمار موجود، ترکیه با ظرفیت ۴۹۴۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذبر (با احتساب ۳۱ هزار مگاوات نیروگاه برقابی) معادل ۵۱٫۵ درصد از ظرفیت کل تولید برق خود، دارای رتبه اول در کشورهای مجاور ایران بوده و پس از آن کشور پاکستان با ظرفیت ۱۲۵۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذبر (با احتساب ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه برقابی) معادل ۳۱٫۵ درصد از ظرفیت کل تولید برق خود، در رتبه دوم جای دارد.
به لحاظ توسعه نیروگاه های خورشیدی کشورهای ترکیه، امارات و پاکستان به ترتیب با ظرفیت های ۶۶۶۸ مگاوات، ۲۵۳۹ مگاوات و ۷۳۷ مگاوات تا پایان سال ۲۰۲۰ بیشترین ظرفیت تولید انرژی خورشیدی را به خود اختصاص داده اند. همچنین در حوزه انرژی بادی کشورهای ترکیه و پاکستان با ظرفیت ۸۸۳۲ و ۱۲۳۶ مگاوات دارای جایگاه برتر در میان کشورهای همجوار می باشند. شایان ذکر است در زمینه پتانسیل انرژی خورشیدی کشورهای عمان، عربستان، امارات، افغانستان، قطر، سوریه، لبنان، عراق و پاکستان با توجه به بالا بودن شاخص ویژه خروجی فوتوولتاییک Kwh/Kwp 4.5 Solar PVOUT> از کشورهای بسیار پرپتانسیل جهت احداث نیروگاه های خورشیدی فوتوولتاییک می‌باشند.
همچنین درحوزه انرژی بادی کشور های افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان، سوریه، عمان و پاکستان دارای چگالی باد بیش از ۲W/m 600 بوده که نشان دهنده کلاس عالی بادی در این کشورها می باشد. متعاقبا کشورهای لبنان و ترکیه نیز دارای کلاس بادی خیلی خوب و عراق و عربستان نیز دارای کلاس خوب در حوزه انرژی بادی می باشند. درخصوص انرژی زیست توده، کشورهای آذربایجان و ارمنستان دارای رتبه بندی بالا معادل tC/ha/yr 4.5بوده که نشان دهنده ظرفیت بالای تولید برق با استفاده از فناوری فوق در این دو کشور می باشد. با توجه به بررسی های انجام شده عمده کشورهای همجوار و منطقه دارای برنامه های توسعه ای و مدون با توجه به ظرفیت های موجود در حوزه انرژی های تجدیدپذیر می باشند.
در خصوص فرصت های مناسب همکاری در حوزه انرژی های نو با کشورهای مجاور، کشور افغانستان در حوزه بادی به عنوان اولین کشور شناخته شده است، اصلی ترین منابع بادی افغانستان در نواحی غربی که مشرف به مرزهای شرقی دراستان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی می باشد واقع شده است و بطور کلی می توان از این ناحیه به عنوان اصلی رین گزینه جهت تشکیل هاب انرژی بادی در منطقه یاد کرد.
در نواحی غربی ایران، استان های خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری، لرستان و ایلام که دارای پتانسیل بسیار مناسب در خصوص تولید برق از نیروگاه های برقابی کوچک بوده و همچنین در مجاورت آن، کشور عراق که دارای پتانسیل بالا و نقشه راه، جهت توسعه نیروگاه های برقابی می باشد، از مراکز مهم در منطقه جهت تبدیل به هاب نیروگاه های برقابی می باشند. در شمال کشور با توجه به استعداد سه استان گیلان، مازندران و گلستان در حوزه زیست توده و همچنین شاخص بالای این فناوری در کشورهای آذربایجان و ارمنستان از این نواحی نیز میتوان به عنوان هاب اصلی انرژی زیست توده در منطقه نام برد.
مرزهای شمال غربی ایران نیز که شامل استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل در کنار نواحی مستعد زمین گرمایی در ترکیه از هاب های اصلی در حوزه زمین گرمایی در منطقه می‌باشند.
همانطور که بیان شد، ظرفیت مناسبی از انرژی های تجدیدپذیر در کشورهای منطقه، خصوصا نواحی مشرف به مرزهای ایران وجود دارد، لذا با محور قرار دادن توان تخصصی، پشتیبانی فنی و امکان پتانسیل سنجی منابع انرژی موجود و همچنین امکان پایدارسازی برق تجدیدپذیر تولید شده کشورهای مجاور با اتکا به شبکه برق قدرتمند ملی، کشور ما ایران می تواند با محوریت وزارت نیرو خصوصا ساتبا، در راستای روابط تجاری با همسایگان، به اهداف متعددی از جمله کسب درآمد، توسعه صنعت تجدیدپذیر، ایجاد بازار کار و همچنین توسعه بیشتر روابط با کشورهای هدف دست پیدا کند.